ارزیابی تحمل خشکی در ژنوتیپ های گندم بهاره با استفاده از صفات زراعی و ارتباط آن با نشانگرهای مولکولی

به منظور بررسی تحمل خشکی ارقام مختلف گندم در کشت بهاره و ارتباط آن با نشانگرهای مولکولی، آزمایشی در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در سه سطح تنش خشکی (عدم تنش و سطوح تنش دو سوم و یک سوم آبیاری) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که رقم ها در همه صفات مورد مطالعه در سطح احتمال 1% اختلاف معنی دار داشتند. رقم های لاینa درسطح شاهد، سپاهان در سطح تنش دو سوم آبیاری و ارقام هیرمند و بهار در سطح تنش یک سوم آبیاری برترین رقم ها از نظر عملکرد دانه بودند. از نظر شاخص های مقاومت به خشکی ارقام گلستان، مارون، بهار و 10 ارقام متحمل و ارقام آتیلا50، وری ناک، سیستان، آریا، آزادی، کرج2 و سرخ تخم حساس به تنش در هر دو سطح تنش بودند. در تجزیه به عامل ها برای صفات زراعی در سطح شاهد چهار عامل و برای سطوح تنش دو سوم و یک سوم آبیاری پنج عامل بیشترین سهم را در توجیه تغییرات بین داده ها داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده از تجزیه خوشه ای، رقم های سپاهان، بهار، هیرمند و کرج3 در هر سه شرایط آبیاری در گروه هایی قرار گرفتند که عملکرد در واحد سطح بیشتری نسبت به بقیه ارقام داشتند. میزان فاصله ژنتیکی بین رقم ها از 111/0 (بین رقم های آتیلا50 و سیستان) تا 611/0 (بین رقم های آرتا و سرخ تخم) متغیر بود و میانگین فاصله ژنتیکی بین رقم ها 314/0 برآورد گردید. آزمون مانتل همبستگی معنی داری بین ماتریس فاصله صفات زراعی و مولکولی نشان نداد. همچنین براساس نتایج تجزیه رگرسیون در سطوح شاهد، تنش دو سوم و یک سوم آبیاری به ترتیب 43، 33 و 25 نشانگر مثبت برای صفات زراعی شناسایی شد که از بین این نشانگرها، نشانگرهای p12l3 و p21l3 با صفت طول بوته اصلی، p4l1 و p22l1 با صفت طول برگ پرچم، p12l3 و p21l3 با صفت طول سنبله اصلی، p19l4 با صفت تعداد گره، p30l4 با صفت طول ریشک، p10l1 و p22l1 با صفت نسبت پدانکل به طول بوته بطور مشترک در هر سه سطح تنش ارتباط معنی داری داشتند.